تحلیل علیرضا مجیدی از راهبرد ایران در نبرد ۱۲ روزه و واکنش کشورهای خلیج فارس

به گزارش راهبرد معاصر، «علیرضا مجیدی»، کارشناس مسائل غرب آسیا در ویدئویی تحلیلی به ارزیابی راهبرد ایران در قبال کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در جریان نبرد 12 روزه و نحوه واکنش به تجاوز آمریکا به مراکز هسته‌ای ایران با ضربه به پایگاه نظامیان آمریکایی در العدید قطر پرداخته است.

مسئله اقدامات جمهوری اسلامی ایران در منطقه خلیج فارس به ویژه پس از  حمله به پایگاه نظامیان آمریکایی در العدید قطر و واکنش کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، همواره از اهمیت راهبردی برخوردار بوده است.

تصور رایج این است که هرگونه تحرک یا اقدام نظامی-امنیتی از سوی ایران لزوماً به واکنش منفی و شدید کشورهای عربی منجر می‌شود و این امر می‌تواند نظم و معادلات منطقه را به شکل قابل‌توجهی دستخوش تغییرات نماید. اما بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که اقدامات ایران تا زمانی که از یک سطح مشخص فراتر نرود، همانند ضربه اخیر به پایگاه نظامیان آمریکایی در العدید قطر برای کشورهای عربی قابل تحمل است. به بیان دیگر، این کشورها آستانه خاصی را برای تحمل رفتارهای ایران قائل هستند و واکنش آن‌ها، بسته به سطح اقدام، متغیر خواهد بود.

به نظر می‌رسد تمهیدات جمهوری اسلامی ایران در برابر اقدامات خصمانه آمریکا اگر به گونه‌ای باشد که منجر به خروج گسترده سرمایه‌های مالی از کشورهای عربی نشود، معمولاً برای آن‌ها قابل پذیرش و در همان سطح مدیریت‌پذیر خواهد بود. در واقع، بزرگ‌ترین نگرانی کشورهای عربی و نیز بازیگران خارجی حاضر در منطقه، پایداری جریان سرمایه و حفظ امنیت اقتصادی جهت تداوم جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. مادامی که ایران راهبردی اتخاذ نکند که باعث بی‌ثباتی در گردش مالی کلان منطقه و فرار گسترده سرمایه شود، این کشورها واکنش تند و عملیاتی نشان نخواهند داد و حتی قدرت‌های فرامنطقه‌ای (مانند ایالات متحده یا کشورهای اروپایی) نیز عکس‌العمل قابل توجهی نشان نخواهند داد.

در چنین شرایطی هرگونه اقدامی باید در چارچوب تحلیل‌های مبتنی بر هزینه-فایده و به شکلی متوازن سنجیده شود. در واقع، اقدامات باید به گونه‌ای باشد که اعتبار تهدید و توانمندی ایران در منطقه را حفظ کند، اما از سطحی که موجب بی‌ثباتی اساسی و تشدید فرار سرمایه گردد، تجاوز نکند؛ چرا که برای این کشورها سرمایه خارجی همچون یک عنصر کلیدی و حیاتی هم‌زمان شکننده و مقاوم است؛ چرا که سرمایه خارجی اگرچه در برابر ناامنی‌ها به سرعت احساس خطر می کند و از مناطق منازعه و درگیری می گریزد، اما به سادگی هم حاضر به ترک بازاری که برای دهه‌های متمادی در آن هزینه و سرمایه‌گذاری اولیه انجام داده نیز نیست.
در نتیجه اصل راهبردی برای ایران این است که در زمان اجرای هرگونه اقدام یا سیاستی، بهتر است مانع از وقوع موج بزرگ خروج سرمایه از کشورهای منطقه شود تا ضمن حفظ اعتبار و منافع ملی، از تشدید بحران و بی‌ثباتی مدیریت‌ناپذیر جلوگیری گردد./تسنیم